Sinds 2003 is de kantorenleegstand opgelopen naar 15% op nationaal niveau, door overproductie en een ingrijpende afname van de vraag naar kantoormeters en een massale afstoot van kantoorruimte. De kredietcrisis heeft geleid tot een vastgoedcrisis die grote invloed heeft gehad op de Nederlandse kantorenmarkten, en zorgde ervoor dat de leegstand verder escaleerde en als een acuut probleem werd ervaren. Naast de kredietcrisis liep de leegstand verder op door invloeden van Het Nieuwe Werken, waarvan de effecten vooral vanaf 2011 zichtbaar zijn geworden. De kantorenleegstand in heel Nederland is ondertussen een omvangrijk economisch probleem geworden, waarbij de gevolgen van leegstand, zoals verloedering en criminaliteit, maatschappelijk ongewenst zijn. Vooral de grote kantorenmarkten in de randstad hebben te maken met hoge leegstand. Al sinds 2006 is het percentage leegstand hoger dan 10%, en sinds 2014 zelfs boven 15%, wat neerkomt op bijna 8 miljoen vierkantemeters kantoren.

Nu de crisis voorbij is, lijkt het alsof we vergeten zijn dat de gevolgen van de crisis en de voorafgaande bouwwoede nog steeds overal zichtbaar zijn. Er wordt gevreesd voor krapte aan goede locaties, en dat Nederland aan concurrentiekracht verliest. Bijvoorbeeld wordt gevreesd dat (voornamelijk) financiële instellingen die de Brexit willen ontvluchten, niet Nederland zullen kiezen omdat de Amsterdamse Zuidas niet beschikt over grote, kwalitatief hoogwaardige kantoorgebouwen. Nieuwe eisen door de overstap naar ‘het nieuwe werken’ (agile, flexwerken cowerken, scrummen en meer), en aan gezonde, slimme en duurzame gebouwen (met de nieuwe eisen aan energiezuinigheid vanaf 2023) worden daarnaast door voorstanders aangevoerd als argumenten voor nieuwbouw. Het probleem is alleen dat de vraag kwantitatief niet stijgt. Bij verhuizing naar nieuwbouw laten huurders bestaande gebouwen achter, die vaak leeg blijven staan.

Nederland, met Amsterdam als grootste en belangrijkste kantoorlocatie, heeft een ruim aanbod aan kantoorkolossen op centrale kantoorlocaties. De meeste gebouwd tijdens de bouwhausse tussen 1995 en 2008, en dus 10 – 20 jaar oud. Door overaanbod en een continue toevoeging van nieuwbouw aan de markt, zijn deze gebouwen leeg komen te staan en gelden ze nu als verouderd. Maar is het leeg laten staan van verouderde gebouwen een oplossing voor duurzame ontwikkeling, internationale aantrekkingskracht, een sterke kantorenmarkt en concurrentiekracht? Natuurlijk niet. Onderzoek heeft aangetoond dat leegstand tot meer leegstand leidt, tot vandalisme en verpaupering, en uiteindelijk tot lagere huurprijzen en lagere vastgoedwaarden. Slopen is natuurlijk een oplossing, maar gebeurt niet, en is daarnaast ook niet duurzaam.

Een andere oplossing ligt voor de hand: renovatie van bestaande gebouwen, om zo een duurzaam, slim, en gezond kantorenaanbod te creëren. De aanpak vergt een nieuwe blik op kantoren, van gebruik tot ontwikkeling, investering, financiering, planning en overheidssturing. Met een kantorenaanbod dat nog geen 25 jaar oud is, en dat ruim 400.000 nieuwe kantoorbanen kan huisvesten, lijkt het een logische gedachte!